日本が好き

ถ้าพูดถึงประเทศญี่ปุ่นแล้ว ไม่ได้มีแต่ความงามและความน่ารักเท่านั้น แต่ประเทศญี่ปุ่นยังเป็นชนชาติที่มีเลือดนักสู้อย่างเต็มเปี่ยมด้วย แล้วศิลปะการต่อสู้ของญี่ปุ่นก็ได้กระจายไปทั่วโลก ไม่ว่าจะเป็นคาราเต้ เคนโด ยูโด ฯลฯ

ศิลปะการต่อสู้ของญี่ปุ่นที่เรียกว่า "บูโด" ซึ่งมีความหมายว่า “วิถีแห่งความกล้า” ที่ปรับเปลี่ยนมาจาก “บุจุทซึ” ที่มีความหมายว่า “วิถีแห่งการต่อสู้”
บูโดนั้นจะเป็นการฝึกฝนร่างกาย มีจุดมุ่งหมายเพื่อยกระดับจิตวิญญาณและการควบคุมสมาธิของตนเองเป็นหลัก

วันนี้จะขอหยิบยกศิลปะการต่อสู้ที่เรียกว่า “คิวโด (弓道) มาคุยกัน




คิวโด “弓道” นับว่าเป็นหนึ่งในศิลปะการต่อสู้ที่งดงามที่สุดอย่างหนึ่งของญี่ปุ่น แต่เดิมนั้นเริ่มต้นมาจากการฝึกยิงธนูของเหล่าซามูไร และขุนนาง แต่ต่อมาเมื่อหมดยุดของสงคราม ศิลปะการฝึกยิงธนูให้แม่นยำจึงถูกเปลี่ยนมาใช้ฝึกยิงเพื่อฝึกฝนสมาธิและจิตใจของตัวเองแทน แต่ยังคงมีบางพื้นที่ของญี่ปุ่นที่ใช้ศิลปะการยิงธนูนี้ ประกอบในพิธีหลายอย่างในโอกาสสำคัญ เช่น พิธียาบุซาเมะ（流鏑馬式） และพิธีไล่ยักษ์（追儺式） เป็นต้น




คิวโดจะทำการแข่งขันกันโดยใช้คันธนูญี่ปุ่นยิงลูกธนูให้เข้าเป้าที่ห่างออกไป แบ่งคร่าวๆ คือ

ชนิดแรกคือการยิง "เป้าระยะใกล้" ในร่ม（近的）หรือเป้าเส้นผ่าศูนย์กลางขนาด 36 ซม. ที่ยิงจากระยะ 28 เมตร อย่างที่เราเห็นกันปกตินั่นเอง

ชนิดที่สองก็คือการยิง "เป้าระยะไกล" กลางแจ้ง（遠的）เป้าแบบนี้เป็นเป้าขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1 เมตร ยิงจากระยะ 60 เมตร

แล้วสองเป้านี้ใช้ลูกธนูไม่เหมือนกัน ลูกธนูที่ใช้กับเป้าใกล้คือ "ลูกคินเทคิ"（近的矢）เป็นลูกธนูแบบปกติตามที่เราเห็นกันทั่วไปในคิวโด
ลูกธนูที่ใช้กับเป้าไกลคือ "ลูกเอนเทคิ"（遠的矢）ลูกธนูแบบนี้จะต่างจากลูกปกติคือ ตัวก้านจะผอมกว่า เบากว่า และปีกจะบางกว่า เพื่อให้ลู่ลมขณะวิ่งผ่านอากาศ นอกจากนี้ยังใช้หัวธนูหัวแหลมอีกด้วย



ทั้งนี้ทั้งนั้น ลูกธนูปกติก็สามารถใช้ยิงเป้าไกลได้ ไม่มีปัญหาอะไร เพราะจะยิงถูกหรือไม่มันก็ขึ้นอยู่กับคนยิง อุปกรณ์มีส่วนช่วยเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ในการแข่งขันนั้นท่าทางในการยิงจะนำมาคิดรวมเป็นคะแนนด้วย




เป้าหมายหลัก 3 อย่างของคิวโด
真 (Shin) ความจริง ความเที่ยงแท้
善 (Zen) ความสงบ
美 (Bi) ความงาม

ในการฝึกฝนคิวโดนั้น ไม่ได้มีเป้าหมายเพื่อการยิงเป้าทำคะแนน แต่มีเป้าหมายเพื่อฝึกฝนและพัฒนาจิตใจและสมาธิของผู้ฝึก




การเตรียมพร้อม เตรียมตัวในการยิงคิวโดแบบขั้นพื้นฐาน มีทั้งหมด 8 ขั้นตอน (ทั้ง8ขั้นตอนนี้จะเป็นกฎสากลของสมาคมยิงธนูญี่ปุ่นแห่งชาติ แต่ขั้นตอนการฝึกสอนจะต่างไปตามแต่ละที่และสำนัก)




❶ 足踏み（อะชิบุมิ) = การเตรียมท่ายืนให้พร้อมในการยิงธนู
•มือสองข้างวางไว้บนสะโพกช่วงกระดูกตรงสะโพก （腰骨：こしほね）
•หันหน้ามองเป้า ลากเท้าซ้ายออกไปด้านข้างครึ่งก้าว (เข่าห้ามงอ)
•หันหน้ากลับมามองตรง เหลือบมองปลายเท้าระหว่างลากเท้าขวาออกไปอีกครึ่งก้าว
•จุดสำคัญ： ต้องเปิดเท้าประมาณ 60 องศา และให้ลำตัวอยู่ตรงกลางระหว่างเท้าทั้งสอง ลำตัวตรง

❷ 胴造り（โดสึคุริ) = การจัดระเบียบร่างกาย.
•เลื่อนมือซ้าย (ที่ถือคันธนู) ออกมาด้านหน้าพร้อมๆมือขวา ลักษณะจะเหมือนเรากำลังกอดม้วนผ้าห่มใหญ่ๆอยู่ แขนจะงอๆ ไม่ตึง
•มือซ้ายกำมือหลวมๆ เหมือนกำลังกำลูกกอล์ฟอยู่ ให้ตรงอุ้งมือมีพื้นที่เหลือ (ครูบอกว่าคนไม่เหมือนลิง... ถ้าเป็นลิงจะกำมือแน่นเป็นกำปั้น... เราเลยว่า งั้นจำเป็นคอยระวัง ถ้าอยากเป็นคนต้องกำหลวมๆ เข้าไว้ =P) นิ้วโป้งอย่างอ นิ้วชี้ก็ปล่อยฟรี ถ้าจะดีให้ทำท่าเป็นเหมือนตะขอเข้าไว้
•มือขวา.. หัดให้นิ้วชี้และนิ้วกลางมาคร่อมนิ้วโป้งไว้ เก็บนิ้วนางกับนิ้วก้อยดีๆ
•ตั้งท่าได้แล้ว เก็บมือขวากลับไปวางไว้บนกระดูกสะโพกเหมือนเดิม
•(ถ้ามีธนูอยู่ในมือด้วย... ก็ให้เอาปลายคันธนูด้านล่างวางไว้บนเข่าซ้าย มือจะอยู่ระดับเหนือเอวนิดหน่อย... ขั้นนี้จะเป็นขั้นตอนใส่ลูกธนูกับสาย... ให้ตรวจดูลำสายธนู ตรวจดูทิศทางลูกธนู และตรวจทิศทางสู่เป้า)
•อย่าลืม !.... ตัวตรง (ไม่ค่อมและไม่แอ่น!! (ลำบากมากสำหรับคนรำไทยอย่างเรา.. หลังมันคอยจะแอ่นธรรมชาติเรื่อยเลย นี่ล่ะ.. ทำให้ต้องมีสมาธิมากๆในการฝึก))

❸ 弓構え（ยุคะม่าย) = การเตรียมท่าจับธนู.
•取懸 (torikake) - จัดตำแหน่งมือขวามาจับสายธนู ประคองลูกธนู
•手の内 (tenouchi) - จัดตำแหน่งมือซ้ายให้ถือคันธนูให้เหมาะ
•物見 (monomi) - หันหน้าทางซ้ายมองเป้า

❹ 打起こし（อุจิ โอโกะชิ) = การยกคันธนูขึ้น.
•เคลื่อนมือขึ้นสูงเหนือหัว โดยให้รักษาตำแหน่งมือเหมือนกับในท่า yugamae ก่อนหน้านี้
•ระวัง! อย่าให้ไหล่ยกสูง แขนไม่ยืดตึง ให้ยกไปทั้งดุ้นเลย ตัวตรง

❺ 引き分け（ฮิกิ วะเกะ) = การดึงธนูลงให้อยู่ในระดับเตรียมยิง.
•เริ่มด้วยการจัดตำแหน่ง 大三（daisan) หรือการเลื่อนธนูจากท่า hikiokoshi ไปด้านซ้าย (รูปกลางด้านบน) นิ้วชี้มือซ้ายรอรับธนู แขนซ้ายตึง ข้อพับแขนซ้ายจะอยู่ในระนาบเดียวกับทิศทางเข้าสู่เป้าหมาย แขนขวาจะตึงๆช่วง tricep ให้ความรู้สึกเหมือนว่าแขนเรายังเป็นส่วนนึงของลูกธนู ระนาบความสูงของมือเท่ากับตอนอยู่ในท่า hikiokoshi
•จากนั้นใช้โมแมนตั้มแขนทั้งสองข้างถ่วงคันธนูลงมาให้อยู่ในท่าเตรียมยิง
•ระวัง! เวลาเลื่อนธนูลง อย่าใช้แขนดึงสายให้กางออก ให้ใช้โมแมนตั้มของกล้ามเนื้อแผ่นหลังดึงลงมา (ถ้าใช้แขนดึงวงจะแคบ และจะไม่มีแรงส่งปล่อยลูกธนู) แล้วก็อย่าหันหน้าหนีสายธนู ให้รักษาระเบียบร่างกายไว้เหมือนท่าก่อนๆหน้านี้

❻ 会（ไค) = ท่าเตรียมพร้อมยิง.
•เป็นตำแหน่งเตรียมพร้อมจะยิงหลังจากที่ดึงคันธนูลงมาเรียบร้อยแล้ว
•มือขวาจะอยู่ระดับติ่งหู ให้ลูกธนูพาดจากช่วงติ่งหู ผ่านปากไป
•ดึงคันธนูและสายแยกออกซ้ายขวา (ใช้กล้ามเนื้อหลังเหมือนเดิม ไม่ใช้มือ) ค้างไว้ประมาณ 3 วินาที
•อย่าลืมตำแหน่ง monomi!

❼ 離れ（ฮะนะเระ) = ปล่อยลูกธนู.
•คือจังหวะที่ลูกธนูหลุดออกจากสายธนู ความรู้ึสึกจะเหมือนร่างกายระเบิด ใส่กำลังลงในกล้ามเนื้อหลัง แขนขวากางออก

❽ 残心（ซังชิง) = คุมสภาพร่างกายจิตใจ
•เป็นการทิ้งร่างกายหลังจากที่ปล่อยลูกธนูให้ผ่านออกไป ลักษณะจะเหมือนอักษรจีนเลข 10 ทิ้งร่างกายไว้ประมาณ 3 วินาที ทำสมาธิ แล้วค่อยๆเก็บมือมาวางบนกระดูกสะโพกเหมือนเดิม
•หันหน้ากลับมาหน้าตรง แล้วค่อยๆลากเท้าเก็บ (เริ่มจากเท้าขวา→ซ้าย) เข่าไม่งอ

ใครสนใจการยิงธนูก็สามารถหาที่เรียนได้นะคะ

ขอขอบคุณ : ข้อมูลจาก GotoKnow